نقش هر سکونتگاه، براساس وضع جغرافیایی آن اعم از انسانی و طبیعی تعیین می شود.
از انواع نقش ها می توان به شهرهای مشهد و قم اشاره کرد که نقش زیارتگاهی دارند، شهر هایی مانند بوشهر و بندر انزلی به شهر های بندری مشهورند، و شهری مانند تهران که در آن وزارتخانه ها و سفارتخانه ها و...، استقرار دارند نقش سیاسی-اداری دارد، و شهرهایی مانند اراک و اصفهان نقش صنعتی دارند.
با توجه به مشکلات شهرهای بزرگ در سال های اخیر از جمله آلودگی هوا - گرانی مسکن - و آسیب های اجتماعی - حرکت جمعیت از شهرهای بزرگ به مکان های کوچک تر یا روستا آغاز شده است که به آن شهرگریزی یا مهاجرت معکوس می گویند.